تاريخ الخلفاء

പിന്തുടര്‍ച്ചക്കാരനാവുക, പ്രതിനിധിയാകുക എന്നൊക്കെ അര്‍ഥമുള്ള ‘ഖലഫ’ എന്ന ധാതുവില്‍ നിന്നാണ് ഖലീഫഃ എന്ന പദം ഉണ്ടായത്. പിന്‍ഗാമി, പ്രതിനിധി എന്നിങ്ങനെയാണ് ഖലീഫയുടെ ഭാഷാര്‍ഥം. മനുഷ്യവര്‍ഗത്തെ ഭൂമിയില്‍ സൃഷ്ടിക്കാന്‍ പോകുന്നുവെന്ന വിവരം മലക്കുകളോട് വിവരിക്കുന്ന സന്ദര്‍ഭം ഖുര്‍ആനില്‍ ഇങ്ങനെ കാണാം: ‘നിന്റെ നാഥന്‍ മലക്കുകളോടു പറഞ്ഞ സന്ദര്‍ഭം: ”ഭൂമിയില്‍ ഞാനൊരു പ്രതിനിധിയെ നിയോഗിക്കുകയാണ് ” (അല്‍ബഖറ:30)
പ്രവാചകനുശേഷം ഇസ്‌ലാമികരാഷ്ട്രത്തിന്റെ നേതൃത്വം വഹിക്കുന്ന വ്യക്തികളെയാണ് ഖലീഫ എന്ന് വിളിക്കുന്നത്. ഖുര്‍ആനികസംജ്ഞയനുസരിച്ച് ഖലീഫ ഭൂമിയില്‍ ദൈവത്തിന്റെ പ്രതിനിധിയാണ്. മുഹമ്മദ് നബി(സ) മുസ്‌ലിങ്ങളെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം ഒരേസമയം ആത്മീയനേതാവും ഭരണാധികാരിയുമായിരുന്നു. നബി(സ)യുടെ കാലശേഷം ഭരണച്ചുമതല ഏറ്റെടുത്ത അബൂബക്ര്‍(റ), ഉമര്‍(റ), ഉസ്മാന്‍(റ), അലി(റ) എന്നിവരുടെ ഖിലാഫത്തിനെ ചരിത്രത്തില്‍ ‘നബിയുടെ നിഴല്‍ ‘ എന്നാണ് വിശേഷിപ്പിക്കുന്നത്. ഖുലഫാഉര്‍റാശിദീന്‍ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന ഈ നാല് പ്രതിപുരുഷന്‍മാരും ഭൗതികവും ആത്മീയവുമായ സകലകാര്യങ്ങളിലും പ്രജകള്‍ക്ക് നേതൃത്വം നല്‍കിയവരായിരുന്നു. ഇസ്‌ലാമികഭരണവ്യവസ്ഥയ്ക്ക് അടിത്തറയിട്ടത് ഇവരുടെ ഖിലാഫത്താണ്.